Sinds mensen tijdens de Verlichting gingen beseffen dat kinderen geen miniatuur-volwassenen zijn, is er nagedacht over de beste manier om met kinderen om te gaan en ze op te voeden.

Er bestaat dan ook een uitgebreid scala aan termen om verschillende opvoedstijlen en typen ouders te beschrijven, waarbij vaak allerlei metaforen worden gebruikt. Of zo’n term een positieve, dan wel negatieve betekenis heeft, is natuurlijk sterk afhankelijk van de persoonlijke opvattingen van de lezer.

Vaak zijn de negatieve termen in feite waarschuwingen voor een teveel van een eigenschap die bij moeders en vaders hoort, zoals bescherming, duidelijkheid, aanmoediging en loslaten. De curlingouder (Bent Hougaard),, helicopter ouder (Haim Ginott) en lawnmower parent (Kieran Flanagan en Dan Gregory) zijn te beschermend en overcontrolerend, de jellyfish parent (letterlijk kwallen-ouder) is te toegeeflijk en impulsief, de tijgermoeder (Amy Chua) is te dwingend, free range parents of vrije uitloop-ouders (ook wel luie ouders genoemd) laten hun kinderen soms teveel alleen, de ploetermoeder zou misschien wel wat minder kunnen klagen en de hypermama zou een stuk minder kunnen piekeren.

Een kind lijkt nog het best af te zijn met een dolfijnvader of -moeder (dolphin parents, Shawn Achor) die niet dwingt en het kind spelenderwijs laat leren, of met een vuurtorenouder (lighthouse parents, Kenneth Ginsburg) die wel op zijn of haar kinderen past, maar ze ook zelf dingen laat oplossen.

Juist de overvloed aan adviezen, die elkaar dan ook nog vaak tegenspreken, kan ouders onzeker maken. Zo berichtte de NOS op 6 april: ‘Ouders onzekerder dan vroeger over kinderen met smartphones en tablets’. Deels komt dit door de toename van de technologische mogelijkheiden, deels ook doordat ouders, die vaak allebei werken, minder tijd hebben om met elkaar en met hun eigen ouders over de opvoeding te praten.

In 1998 schreef de krant Trouw over de langdurige populariteit van Baby and Childcare, het beroemde boek van Dr. Benjamin Spock uit 1946. Het was zo populair geworden en gebleven, omdat ‘het lief is voor ouders’. Spock nam stelling tegen de vrij autoritaire opvoedinsstijl die toen nog gebruikelijk was en drukte vooral moeders op het hart dat ze meer weten dan ze denken.

De beste adviezen voor ouders zijn misschien wel de ouderwetse wijsheden die veel ouders zelf van hun moeders, vaders en grootouders hebben meegekregen, zoals: ‘Alles waar te voor staat is slecht, behalve tevreden.’

En hoewel sommige Verlichtingsideeën, zoals het kind als tabula rasa – een onbeschreven blad-, allang door de wetenschap en de praktijkervaring zijn ingehaald, zijn de doelen en adviezen van Hieronymus van Alphen, die in zijn kindergedichten de opvoedkundige principes van de Verlichting uitdroeg, wellicht nog niet zo gek: breng je kinderen gehoorzaamheid, respect en bescheidenheid bij, maar laat ze ook leren door te spelen (ja, dat is dus echt geen nieuw idee) en wees vergevingsgezind.

Ik wens alle ouders en kinderen een fijne moeder- en vaderdag en, hoe je jezelf ook ziet als ouder, veel zelfvertrouwen bij het opvoeden.